काठमाडौं । अत्याधिक तनाव, खानपानमा लापरवाही र कसरतको कमीका कारण अधिकांश महिलालाई महिनावारी नहुने समस्याले सताउने गरेको छ । तनावको सबैभन्दा ठूलो असर महिलाको महिनावारीमा पर्छ ।
तनाव र चिन्ताले हार्मोनल परिवर्तनहरू उत्पन्न गर्दछ जसले अनियमित महिनावारी निम्त्याउन सक्छ। जब तपाईं तनावमा हुनुहुन्छ, शरीरले कोर्टिसोल नामक हर्मोन निकाल्छ जसले प्रत्यक्ष रूपमा एस्ट्रोजेन र प्रोजेस्टेरोन स्तरहरूलाई असर गर्छ।
आजकल लगभग हरेक महिला अनियमित महिनावारीको समस्याबाट त्रसित छन्। सामान्यतया, युवा युवतीहरूलाई ९-१३ वर्षको उमेरमा महिनावारी हुन थाल्छ। यसलाई महिनावारी भनिन्छ र त्यसपछि ४०-५५ वर्षको उमेरसम्म महिनावारी जारी रहन्छ, त्यसपछि रजोनिवृत्तिको अवस्था आउँछ।
महिनावारी सुरुका केही वर्षहरूमा अनियमित हुन सक्छ र ३-६ महिनाको अन्तरालमा हुन सक्छ, तर १६ वर्षको उमेरमा, तिनीहरू नियमित रूपमा नियमित हुन्छन्।
नियमित अवधिको अवधि लगभग २१-३५ दिन हो। यो समय अवधिको पहिलो दिनदेखि अर्को अवधिको पहिलो दिनसम्म गणना गरिन्छ। अवधि केहि दिन देखि एक हप्ता सम्म रहन सक्छ। यदि यो अवस्थामा कुनै परिवर्तन भयो भने यसलाई असामान्य भनिन्छ। यो पनि ध्यान दिनुहोस् कि प्रत्येक अवधिको प्रत्येक चक्रको अवधि ३, ४ वा ५ हप्ता हो भने धेरै हदसम्म समान रहनुपर्छ।
अनियमित महिनावारी को लक्षण :-
– पाठेघर दुख्ने
– हात, खुट्टा, कम्मर र स्तनमा दुखाइ
– भोक नलाग्ने
– थकित महसुस गर्दै
– कब्जियत
नियमित महिनावारी उचित प्रवाहको साथ हुनु तपाईको राम्रो स्वास्थ्य र स्वस्थ जननांगको संकेत हो। सही समयमा समस्याको उपचार गर्नाले भविष्यमा हुने स्वास्थ्य समस्याबाट बच्न सकिन्छ।
अनियमित महिनावारीका कारण :-
यदि तपाईंको महिनावारी चक्र अनियमित छ भने, तपाईंले डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ। यस्तो हुनुको पछाडि धेरै कारणहरू हुन सक्छन् । स्वस्थ शरीर र प्रजनन क्षमता कायम राख्न ती कारणहरूको उपचार गर्नु महत्त्वपूर्ण छ। आखिर के के कारणले गर्दा महिलालाई अनियमित महिनावारीको समस्या हुन्छ, जानौं ।
गर्भावस्था अनियमित महिनावारीको सबैभन्दा सामान्य कारण हो। त्यसैले यदि तपाइँ गर्भनिरोधकको कुनै पनि माध्यम प्रयोग गरिरहनुभएको छैन भने, गर्भावस्था परीक्षण गर्न निश्चित हुनुहोस्।
हर्मोन असंतुलन पनि अनियमित चक्रको प्रमुख कारण हो। यसका साथसाथै तौल बढ्ने, मुँहासे, अनुहारको कपाल जस्ता अन्य धेरै लक्षणहरू पनि देखा पर्न सक्छन्। यो एक polycystic अंडाशयको संकेत हुन सक्छ। यसले कस्मेटिक समस्याहरू र बांझपन जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ र यसको उपचार गर्न धेरै महत्त्वपूर्ण छ।
यसका साथसाथै थाइराइड र प्रोल्याक्टिन जस्ता हर्मोनको पनि परीक्षण गर्नुपर्ने हुन सक्छ किनभने यिनीहरूले पनि महिनावारी अनियमित हुनसक्छन्। यसले कपाल झर्ने र बाँझोपन जस्ता अन्य समस्याहरू पनि निम्त्याउन सक्छ, त्यसैले कृपया आफ्नो डाक्टरसँग परामर्श गर्नुहोस्।
अनियमित महिनावारी समयपूर्व रजोनिवृत्तिको संकेत पनि हुन सक्छ। बढ्दो तनाव, प्रदूषण, साइटोटोक्सिन, धुम्रपान, मेटाबोलिक समस्या र विषादीको प्रयोगका कारण डिम्बग्रंथि फेल हुने गरेको छ ।
यदि उपचार नगरी छाडियो भने, समय भन्दा पहिले रजोनिवृत्तिले ओस्टियोपोरोसिस, फ्र्याक्चरको जोखिम बढ्ने, योनि सुख्खा हुने, कामवासनामा कमी र हृदय रोग जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। तसर्थ, यदि तपाइँको महिनावारी अनियमित वा कम बारम्बार छ भने, तपाइँ तपाइँको स्त्री रोग विशेषज्ञ संग जाँच गर्न धेरै महत्त्वपूर्ण छ।
अनियमित महिनावारी उपचार :-
–व्यायाम सुरु गर्नुहोस्।
–तपाईंको खानाको लागि उपयुक्त समय सेट गर्नुहोस्, उठ्नुहोस् र सुत्नुहोस्।
– आफ्नो खाने बानी सुधार गर्नुहोस्। आफ्नो शरीरलाई सुहाउने कुरा मात्र खानुहोस्, जंक, प्याकेज गरिएको, गहिरो फ्राइड, मिठाई, खानाबाट टाढा रहनुहोस्।
– राम्रो निद्रा लिनुहोस्। बिहान उठेपछि र राती सुत्नुअघि ग्याजेट प्रयोग नगर्नुहोस्।
एक्ट प्रो नेपालमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो, सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई [email protected] मा पठाउनु होला। फेसबुक र ट्वीटरमार्फत पनि हामीसँग जोडिन सकिनेछ । हाम्रो *युटुब च्यानल पनि हेर्नु होला।
